Hebben de sigarettenfabrikanten moedwillig en in onderling overleg de accijnsverhogingen afgewenteld op groot- en kleinhandel? E-mails uit het onderzoek dat de Belgische Mededingingsautoriteit momenteel afrondt, lijken dat alvast te suggereren. Dat blijkt uit de pleitnota van VFP die Radar kon inkijken.
Het onderzoek van de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) bekijkt mogelijke mededingingsbeperkende praktijken van vier sigarettenfabrikanten. Philip Morris, BAT, JTI en ITB zouden via de groothandels herhaaldelijk informatie hebben uitgewisseld over hun toekomstige prijzen. Het onderzoek naar wat fout loopt met de marges op rookwaren nadert stilaan zijn ontknoping. Eerder had Radar vastgesteld dat de accijnsverhoging van 2021 winkeliers zowat een maandloon kostte. Het was al langer duidelijk dat het duurder maken van rookwaren via accijnzen voor winkeliers steevast leidde tot een lagere winst.
Meer fundamenteel rees echter de vraag hoe het kon dat alle tabaksfabrikanten bij iedere accijnsverhoging op een gelijkaardige wijze reageerden. VFP had reeds geruime tijd ernstige vermoedens dat er een vorm van coördinatie plaatsvond tussen de tabaksfabrikanten. Er zijn immers andere opties mogelijk, zoals een verhoging van de consumentenprijs of een aanpassing van het aantal sigaretten in een pakje.
Dat steevast dezelfde keuzes werden gemaakt door alle fabrikanten, kwam voor VFP verdacht over. Uit de bevindingen van de auditeur van de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) blijkt nu dat de vermoedens van VFP terecht waren en dat er inderdaad coördinatie plaatsvond. VFP vroeg om te mogen tussenkomen in de procedure, omdat de onderzochte prijsafspraken volgens de federatie niet los te zien zijn van de margeverlaging die voor krantenwinkels optreedt telkens de overheid een accijnsverhoging op rookwaren doorvoert.
De BMA reageerde positief op de vraag van VFP en dat had enkele belangrijke gevolgen. Het betekent dat VFP het probleem van de margeverlagingen voor de krantenwinkels in het debat kon brengen, zodat de BMA deze informatie bij haar beslissing moet betrekken. Bovendien kreeg VFP de kans om tijdens de debatten haar argumenten verder uit te leggen. Radar kreeg inzage in de pleitnota en merkte dat VFP haar vermoeden bevestigd zag in e-mailverkeer dat door de auditeur wordt aangehaald.
Uit het mailverkeer van een betrokken sigarettenfabrikant blijkt volgens VFP inderdaad dat hij zijn reactie op een accijnsverhoging afstemt op de prijslijsten van de andere fabrikanten. Met alle gevolgen van dien voor de marge van de retail. De fabrikant besliste immers na kennisname van de toekomstige prijsstrategie van haar concurrenten om de accijnsverhogingen niet te compenseren door een prijsverhoging maar om deze af te wentelen op de marges van de afnemers, in het bijzonder de retail.
Nog opvallend in de pleitnota van VFP is de vraag om kritisch te kijken naar de periode waarin de prijsafspraken plaatsvonden. In dit onderzoek ging de bal aan het rollen na huiszoekingen bij de vier betrokken fabrikanten in 2017. VFP haalde tijdens de debatten aan dat uit de cijfers blijkt dat de sigarettenfabrikanten hun gedrag sindsdien niet hebben gewijzigd. De BMA onderzoekt afspraken vanaf 2011, maar VFP wees erop dat het ook onwaarschijnlijk lijkt dat deze pas dan zouden zijn gestart. De Nederlandse mededingingsautoriteit heeft immers een beslissing genomen in een gelijkaardige zaak over informatie-uitwisseling tussen tabaksfabrikanten op de Nederlandse markt in de periode juli 2008 tot en met juli 2011. VFP verzocht de BMA dan ook om op basis van die gegevens nadrukkelijker te kijken naar de duur van de inbreuken.
Tot slot, kreeg VFP ook de kans om te reageren op het argument dat de tabaksfabrikanten in deze discussie al vaker opwierpen: wij hebben geen impact op de afspraken tussen groothandel en kleinhandel. Ook in meerdere interviews met Radar haalden de fabrikanten in het verleden die redenering aan. “Dit argument is uiteraard niet ernstig”, besluit het pleidooi. “Het zijn de sigarettenfabrikanten die de verkoopprijs bepalen en het zijn tevens de sigarettenfabrikanten die via hun prijsbeslissingen de marges van de kleinhandel direct beïnvloeden. Hun gedrag is bepalend voor de retailprijs en de informatie-uitwisseling heeft een onmiddellijke impact gehad op de retailprijs, zoals ook duidelijk blijkt uit de eerder geciteerde e-mail.”
In het onderzoek van de BMA zijn de laatste debatten achter de rug en wordt de uitspraak voorbereid. Deze uitspraak wordt verwacht in de loop van april.
Als sectororganisatie vinden wij het belangrijk om te luisteren naar de meningen van onze lezers. Daarom is het mogelijk om op de artikels op onze website te reageren. Persradar verzoekt haar lezers dit op een volwassen en beleefde manier te doen. Beledigingen, persoonlijke aanvallen, het spammen van de commentaren, illegale informatie (bv. inbreuken op het auteursrecht of andere wettelijke bepalingen) en commerciële informatie zijn niet toegestaan. Persradar en de redactie van Radar eigenen zich daarom het recht toe om dergelijke reacties te verwijderen wanneer zij dit nodig achten.
Verder gaan wij uit van de goede intenties van de Radar-lezer. Commentaren worden niet voor publicatie goedgekeurd. Radar wijst alle verantwoordelijkheid af voor wat in de commentaren verschijnt en hoeft qua visie, waarden en mening niet noodzakelijk akkoord te gaan met wat in deze commentaren verschijnt.