Open brief aan vice-eersteminister en minister van Economie en Werk Dermagne

Geachte Heer Dermagne,

De Vlaamse Federatie voor Persverkopers (kortweg VFP vzw) is een erkende sectororganisatie van de krantenwinkels. Via deze weg is onze federatie zo vrij u ons standpunt toe te lichten in het kader van het vastleggen van de criteria voor het nieuwe distributiecontract voor persabonnementen.

Eind 2019 verlengde de toenmalige ministerraad het contract met bpost over de bedeling van abonnementskranten en -tijdschriften voor twee jaar tegen de bestaande voorwaarden. Het huidige ­contract liep tot eind 2020, maar door de verlenging kan bpost deze opdracht nog verderzetten tot eind 2022. Deze timing vereist dat een nieuw contract in de eerste helft van 2022 kan worden ondertekend, zodat de (eventueel) nieuwe contractant de kans krijgt om zijn organisatie klaar te maken. Bij eerdere aanbestedingen voor deze opdracht wees onder andere het BIPT op de noodzaak van een strakke timing om de kwaliteit van de distributie te garanderen.

Uiteraard zal de nieuwe persconcessie ook pas kunnen worden ingevoerd nadat dit aan de Europese Commissie is voorgelegd en door haar is goedgekeurd. Dit vereist een tijdige aanmelding van het ontwerpcontract en van het hiermee gepaard gaande regelgevende kader, zodat de Commissie kan nagaan of dit in overeenstemming is met de Europese regels inzake staatssteun. Hierbij zal de Commissie eveneens toezien op de naleving van de regels inzake overheidsopdrachten.

Omdat wij de kans bestaand achten dat deze timing de federale regering zal aanzetten om op korte termijn de criteria voor de aanbesteding te definiëren, delen wij u graag het standpunt van VFP over de persconcessie mee. Zoals bekend stelde VFP in 2016 bij het Europees Hof een beroep in tegen de financiële steun die bpost ontvangt voor het bezorgen van de kranten en tijdschriften. In het kader van dit beroep wees VFP onder andere op het onevenwicht dat ontstaat tussen de bedeling via abonnementen en de bedeling in de losse verkoop via de krantenwinkels. Het steunmechanisme creëerde een systeem dat toelaat om persabonnementen goedkoop en met extra beloningen bij de lezers te promoten.

Net als de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven gelooft VFP sterk in de rol van pers als vierde macht in onze samenleving. De CRB stelt dat de overheid de media, die de journalistieke deontologie en redactionele verantwoordelijkheid hoog in het vaandel dragen, gepast dient te ondersteunen. De stopzetting van de financiële steun zou volgens de CRB het voortbestaan van de Belgische perssector en zijn rol als ‘vierde macht’ in gevaar brengen.

Als in die redenering de verdeling van abonnementen in elke uithoek van het land een geschikt sluitstuk is van de wil om via sterke pers de democratie te vrijwaren, dan menen de dagbladhandelaars dat ook hun kanaal – de losse verkoop in de winkels – mee deze rol opneemt. Hoewel het netwerk kleiner is geworden door de druk op de rendabiliteit, blijven de krantenwinkels een fijnmazig netwerk dat ervoor zorgt dat pers in het hele land beschikbaar is. Bovendien bieden krantenwinkels meer diversiteit aan dan het abonnementenkanaal. De abonnee ontvangt immers steevast dezelfde krant, maar in de krantenwinkel maakt de bezoeker kennis met verschillende titels, informatiebronnen of visies.

Vanuit die optiek meent VFP dat het noodzakelijk is om ook het kanaal van de losse verkoop naar analogie met de persabonnementen te beschouwen als een ‘Dienst van Algemeen Economisch Belang’ (DAEB). Als aanbieder van deze dienst dient de distributie naar de krantenwinkels ook aanspraak te kunnen maken op een deel van de middelen die de Belgische Staat ter beschikking zal stellen om deze opdracht te ondersteunen. De krantenwinkels voelen zich bovendien gesterkt in deze mening nadat zij in 2020 als essentiële winkel de deuren mochten openhouden tijdens de lockdowns. Dat de burger recht heeft op een brede informatie was een belangrijk argument in deze beslissing.

Uiteraard is VFP graag bereid om samen met de federale regering op een constructieve manier mee te werken aan een nieuw kader dat een gelijk speelveld waarborgt voor alle betrokken actoren.

Met gemeende hoogachting

Tony Vervloet

Secretaris-Generaal VFP